ملا حسینقلی همدانی

ملاحسینقلی همدانی (۱۲۳۹ هجری قمری-۱۳۱۱ هجری قمری/ ۱۲۰۳ هجری شمسی ـ ۱۲۷۲ هجری شمسی)، عالم و عارف و فقیه قرن سیزدهم و چهاردهم قمری. او در شهرهای تهران، سبزوار و نجف در زمینه‌های فقه، اصول، فلسفه و اخلاق از محضر علما بهره‌مند شد. از اساتید او می‌توان به شیخ انصاری در فقه و اصول و سید علی شوشتری در اخلاق اشاره نمود. میرزا باقر قاضی طباطبایی، میرزا جواد ملکی تبریزی، سید محسن امین، محمد بهاری همدانی، میرزا محمد حسین نائینی و آخوند خراسانی، از جمله شاگردان پرشمار وی هستند.

ملاحسینقلی نقطه عطفی در تاریخ رویکرد معنوی و عرفانی در حوزه‌های علمیه بود. از او کرامات بسیار نقل شده و درباره حالات او نوشته‌اند که دائماً در مراقبه به سر می‌برده است.

ولادت و نسب

آخوند ملاحسینقلی درگزینی نجفی، معروف به ملاحسینقلی شوندی همدانی، در سال ۱۲۳۹ هجری قمری/ ۱۲۰۳ هجری شمسی در روستای شوند (از روستاهای شهرستان رزن کنونی در استان همدان) به دنیا آمد.

نسب وی به جابر بن عبدالله انصاری، از صحابه پیامبر اکرم(ص)، می‌رسد. رمضان، پدر ملا حسینقلی، چوپان بود و می‌خواست فرزندش درس بخواند، ازاین رو او را برای تحصیل علوم دینی به تهران فرستاد.

حسینقلی در تهران درس‌های مقدماتی، سطوح فقه و اصول را فراگرفت و سپس در درس‌های خارج فقه و اصول عالمان تهران، بخصوص حلقه درس شیخ عبدالحسین طهرانی (متوفی۱۲۸۶) مشهور به شیخ العراقین، شرکت کرد. وی برای شرکت در درس فلسفه ملاهادی سبزواری به سبزوار رفت.

پس از مدتی اقامت در آنجا، عازم نجف شد. در نجف از درس فقه و اصول شیخ مرتضی انصاری بهره‌مند شد و از طریق وی بود که به درس اخلاق سیدعلی شوشتری راه یافت و در سلک شاگردان او درآمد.

آخوند پس از رحلت شیخ انصاری، می‌خواست دروس فقه و اصول استاد خود، انصاری، را تدریس کند، اما به توصیه سید شوشتری از این کارخودداری کرد و به تربیت و تعلیم اخلاقی شاگردان مستعد پرداخت و پس از رحلت سید شوشتری، علاوه بر تدریس فقه و اصول، در منزلش درس اخلاق برگزار کرد.

شیوه سلوک و تعلیم و تربیت همدانی مطابق با شیوه سلوک سیدعلی شوشتری بود و گفته شده است که مشایخ سلوکی او از طریق سیدعلی شوشتری به محمدرضا دزفولی و از طریق او به سید صدرالدین دزفولی و از او به آقا محمد بیدآبادی و از او به سید قطب الدین نیریزی، می‌رسد.