بعد از اختلافات زیادی که بین شیخ عبدالحسین و ناصرالدین شاه بوجود آمد، ناصرالدین شاه برای دورکردن محترمانه شیخ، پیشنهاد سفر به عراق و تعمیر حرم ائمه را به شیخ عبدالحسین داد. ایشان نیز موافقت کردند و در سال 1274 یا 1276 ق. با اموال زیادی که ناصرالدین شاه با ایشان همراه کرده بود، وارد عراق شد.

در عراق، مورد استقبال امرا و حکام شهرهای این ناحیه قرار گرفت. او بلافاصله تعمیر، بازسازی و ساخت اماکن جدید در حرم ائمه اطهار (ع) را در شهرهای مختلف عراق شروع کرد. فعالیت‏ های عبدالحسین تهرانی و آثاری که او در کربلا ایجاد کرد عبارتند از: طلاکاری گنبد امام حسین (ع) که سومین طلاکاری گنبد محسوب می‏ شود، وسعت دادن صحن حرم مطهر از سمت غربی که به شکل فعلی درآمده است و ساخت ایوان بزرگ قبله به طول 36 متر که سرتاسر حرم حسینی را از جانب قبله فرا گرفته است. این ایوان دارای 12 ستون بلند است که از چوب جنگلی ساخته شده ‏اند و سقف ایوان با نقاشی ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏های بدیع و دیوارهای آن با کاشی‏ های قیمتی مزین گردیده است. علاوه بر این موارد، ساخت مسجدی در قسمت بالای سر حضرت که به مسجد ناصری شهرت یافته در همین دوره صورت گرفته است. علاوه بر کربلا، شیخ عبدالحسین، گنبد «عسکریین» در سامرا را تذهیب کرد و ایوان، ستون و سقف آن را تعمیر و کاشی‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏کاری کرد. وی در حرم کاظمین نیز تعمیراتی صورت داده است.

به‌ نوشته‌‌ اعتمادالسلطنه _ وزیر انطباعات‌ عصر ناصری ـ وی «مجتهدی‌ بسیار فاضل و به‌ قبول‌ عامه‌ نایل‌ بود. در دولت‌ عثمانی‌ نیز اعتباری» قابل‌ توجه‌ داشت‌ و «حکام‌ عراق‌ عرب‌ او را حرمتی‌ عظیم‌ می‌نهادند. ناصرالدین‌ شاه‌ نظارت‌ بر کار تعمیرات‌ و تأسیسات‌ ایران‌ در عتبات‌ عالیات، از جمله، توسعه‌‌ صحن‌ مطهر سالار شهیدان‌ علیه‌ السلام، و تعمیر بنای‌ آن‌ را، به‌ شیخ‌ العراقین‌ سپرده‌ بود و «از مراقبت‌ و مواظبت» وی‌ «در تعمیر گنبد منور... و نصب‌ خشتهای‌ طلایی‌ شهر» رضایت‌ تام‌ داشت. شاه‌ او را در 1274ق‌ برای‌ تعمیر صحن‌ مطهر ائمه‌‌ اطهار در کربلا و کاظمین‌ و سامرا (علیهم‌ السلام) مأمور کرد و او از 1274 تا 1286 (که‌ در 22 رمضان‌ آن‌ فوت‌ کرد) به‌ این‌ کار اشتغال‌ داشت. 

از جمله دیگر اقدامات شایسته یادآوری و لایق تحسین این مرد بزرگ احيای مرقد مختار رحمة الله علیه بوده است. آن‌چنان که تاریخ گواهی می‌دهد مدتی مرقد مختار، به صورت خرابه و مندرس بود، بلكه اثری از آن نبود. دست‌های مرموز و غافل، مرتب در كار بودند تا نسل به نسل، شخصيت مختار را بکوبند. درباره‌ی كوبيدن او، حديث‌ها جعل كردند و با دسيسه‌های مختلف خواستند از مقام و شأن او بكاهند. علی رغم اين نقشه‌ها، بالاخره، حق آشكار شد و خداوند بعضی از صالحان از اوليای خود را بر آن داشت كه در مورد قبر مختار به جست وجو کنند. از ميان اين عزیزان، شيخ عبدالحسين تهراني بوده است.‌

ایشان وقتی برای زيارت عتبات عاليات به عراق مشرف شد و تصمیم بر تجدید و تعمیر بناهای عتبات گرفت، با كمال جدیّت در نواحی مسجد كوفه مرقد مختار را جويا شد تا این که آن را پيدا کرده و تعمير نماید. در صحن حضرت مسلم كه ساختمانش به مسجد اعظم كوفه چسبيده، بالای دكه و سكوی بزرگ و پيش روی حرم‌هانی، علامتی از قبر مختار بود. به دستور او آن را كندند. ديدند در زير آن علامت حمّامی ‌ظاهر شد. برای او معلوم شد كه آن جا محل قبر مختار نيست.

اين عالم بزرگوار مجدداً به جست وجو و تفحّص پرداخت تا آن كه علامه ی كبير سيّد شريف رضا، فرزند سيّد بحرالعلوم به او گفت: «پدرم وقتی كه از كنار زاويه‌ی شرقی، عبور می‌كرد، می‌گفت: سوره‌ی فاتحه را نثار روح مختار در اين جا بخوانيم. او و همراهانش سوره‌ی فاتحه را می‌خواندند و می‌فرمود: همين جا محل قبر مختار است.»

وقتی كه شيخ العراقين اين مطلب را شنيد، دستور داد همان محل را كندند، ديدند سنگی پيدا شد كه روی آن نوشته بود: «هذا قبر المختار بن عبيد الثقفی». شیغ العراقین قبر مختار را به اين وسيله شناخت و دستور داد آن را تعمير كردند. 

در كتيبه دربی كه از آن به طرف قبر مختار می‌روند، نوشته شده: «قد امر السيد مهدی بحرالعلوم و الشيخ جعفر كاشف الغطاء بان يشهدا هذا ضريحاً للمختار وعيّنا هذا الموضع قبراً له؛ به دستور بحرالعلوم و كاشف الغطاء، ضريح مختار شناخته شد و اين دو بزرگوار قبر مختار را كه همين محل است، تعيين كردند.»

-----------------

منبع: دانشنامة بزرگ اسلامی، فهرس التراث، مساجد بازار تهران در نهضت امام خمینی، گلشن ابرار، کتاب اول.

ویکی فقه