ملاهادی سبزواری متخلص به «اسرار» در 1176 خورشیدی در خانواده‌ای مذهبی در سبزوار چشم به جهان گشود و در کودکی شروع به آموختن صرف و نحو و علوم مقدماتی کرد. سپس برای ادامه تحصیل به مشهد رفت و به خواندن ادبیات عرب، فقه و اصول، فلسفه و علوم ریاضی مشغول شد. چندین سال بعد این شهر را به قصد اصفهان ترک کرد. در آنجا به مدت هشت سال به فراگیری علوم اسلامی پرداخت و پس از آن دگربار به مشهد بازگشت و پس از پنج سال تدریس در این شهر، برای زیارت خانه خدا رهسپار مکه شد. 

این حکیم در راه بازگشت از این سفر معنوی به دلیل ناامن بودن راه ها یک سال در کرمان ماند و در این مدت به سیر و سلوک روی آورد تا آنکه به سبزوار بازگشت و در این شهر به برگزاری جلسه‌های درس همت گماشت و اینگونه به احیای مکتب فلسفی ملاصدرا پرداخت تا جایی که او بزرگترین شارح اندیشه، نظریه‌ها و تعلیمات مکتب فلسفی ملاصدرا شناخته شده است. 

وی شاگردان برجسته‌ای از جمله « ملامحمد کاظم خراسانی، افتخار الحکما، حاج میرزا حسین علوی سبزواری، ملاحسینقلی همدانی درجزینی، صدرالعلماء علوی، شیخ عبدالحسین شیخ العراقین و ادیب پیشاوری» را تعلیم و پرورش داد. همچنین افراد زیادی از منطقه‌های مختلف ایران و کشورهایی همچون هند، افغانستان، ترکیه و عربستان در کلاس درس او حاضر می‌شدند. این حکیم وارسته دیوان شعری به زبان فارسی نگاشت و در آن نکته‌های عالی عرفانی را به نظم درآورد. 

«شرح مثنوی معنوی، حاشیه بر اسفار و حاشیه بر زبدةالاصول شیخ بهایی، اسرارالحکم، شرح اسماء الحسنی یا شرح جوشن کبیر و شرح دعای صباح» از جمله آثاری به شمار می روند که از وی به یادگار مانده است. 

سرانجام ملاهادی سبزواری حکیم فقیه پس از عمری تلاش و مجاهدت در زمینه فلسفه اسلامی و احیای حکمت متعالیه ملاصدرا در هشتم اسفند 1251 خورشیدی در سبزوار دیده از جهان فرو بست و به دیار حق شتافت. 

منبع: ایرنا

امیرکبیر کوشید که همزمان با تجدید حیات دیوانخانه بزرگ پادشاهی و تقویت دادرسی عرفی، سطح محاضر شرع را نیز از جهت اجرای عدالت و رسیدگی به شکایت شاکیان، با حذف مجتهدان غیر عادل از صحنه قضاوت، ارتقاء دهد. حادثه‌ای که موجب سلب اعتقاد امیر از بعضی از حاکمان شرع شد، این بود که شخصی که از یک تن از ملازمان مخصوص و مقرب امیر، طلبکار بود، شکایت او را به امیر برد. امیر، شکایت شاکی را به محضر شیخ عبدالرحیم بروجردی ارجاع کرد. آن مجتهد، پس از رسیدگی به پرونده، حق را با مدعی دید، ولی چون طرف شکایت از مقربان امیر بود، در صدور حکم تعلل ورزید و نزد امیر آمد و گفت که:

«در محاکمه فلان و فلان، آنچه محقق شده و به ثبوت پیوسته این است که خادم سر کاری، محکوم است. اکنون چه مستم می‌فرمایید عمل را فیصل دهم.»1

امیر از این استمزاج حاکم شرع سخت برآشفت و دیگر به او اعتنایی نکرد و از آن پس، شیخ عبدالحسین تهرانی معروف به شیخ العراقین را به سمت قاضی شرع تهران منصوب کرد و از این رهگذر نوعی نظارت رسمی دولت را بر حاکم شرع آغاز کرد. یعنی با انجام اصلاحاتی در دیوانخانه بزرگ پادشاهی، چنین مقرر داشت که انتساب حاکم شرع برای رسیدگی به دعاوی مردم باید به نظر دیوانخانه باشد و نیز اجرای مفاد احکام صادر از محاکم شرع، موکول به تأیید رسمی حکم شرعی از طرف دیوانخانه عدلیه گردید.

1. شیخ المشایخ امیر معزی،مسیر قانون و دادگستری در ایران، تهران، 1268، ص315

منبع: امیرکبیر و اصلاحات، سید حسن امین، ایران شناسی، دوره جدید، سال 15، ص341 و 342

🔴اطلاعیه🔴

🔽مهلت ارسال آثار تا 15 بهمن ماه تمدید شد.

علاقه مندان جهت شرکت در کنگره ملی شیخ عبدالحسین تهرانی می‌توانند آثار خود را تا 15 بهمن ماه بهسایت کنگره ارسال نمایند.

لازم به ذکر است، مراسم اختتامیه نخستین کنگره ملی شیخ عبدالحسین تهرانی به همت اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تهران، بهمن ماه سال جاری در تهران برگزار خواهد شد.

گفتنی است، عالم واقف عبدالحسین تهرانی شیخ‎ العراقین (درگذشته ۱۲۸۶ق) از فقهای قرن سیزدهم، مورد اعتماد و وصی امیرکبیر، از مبارزین علیه بابیت و بهاییت و از پیشگامان  بازسازی عتبات عالیات عراق بوده است که در آن دوران مکان مقبره مختارثقفی نیز توسط ایشان کشف گردید، وی او از شاگردان برجسته صاحب جواهر بود، همچنین شیخ تهرانی معتقد به کارآمدی‌ احکام‌ و قوانین‌ اسلامی‌ در جامعه بود از این رو دعاوی شرعی که به دیوانخانه ارجاع ‎شده بود، از سوی امیرکبیر به وی محول گشت.

عضدالملك از صاحب‌منصبان قاجار از اين فقيه بزرگوار چنين ياد كرده است:

شيخ‌المشايخ العظام، العلامة الخبير والنحرير البصير، محقق الدقايق و مدقق الحقايق، تاج‌العلماء الاعلام، رواج المله والاسلام، سالك مدارج حكمت و صاعد معارج معرفت، خليل نار سلامت، كليم نور سعادت، پيكر فضل است؛ اصل اصول است و نسل حكم و خلاصۀ خود و نخبه ادب. از آن روز كه در عتبات عاليات توطن و تمكن نموده، همواره گلبن ايران از اثر پرتو عنايتش خرم و پيوسته گلستان شرايع اسلام از رشحات سحاب مكرمتش غيرت ارم...

مسجد شیخ عبدالحسین تهرانی و حوالی آن، بر اساس آماری که در دوره ناصری از تهران گرفته شده به شخصی به نام نایب رجبعلی سپرده شده بود. اداره مدرسه از متولیان این مسجد و مدرسه، مرحوم احتشام الشریعه و از متولیان مدرسه، مرحوم شیخ عباسعلی اسلامی و مرحوم محسنی بودند. هم اکنون سیدباقر خسروشاهی متولی امور مدرسه است. در دهه های پیشین افرادی همچون اسکویی، اتفاق ها (حاج فرج آقا، حاج عبدالکریم و حاج کریم)، حاج آقا بزرگ ناظم تبریزی، حاج عباسعلی بازرگان، حاج محمد آقا سرابچی، حاج حسین شایسته، رفیع زاده، حاج علی قناد، حاج محمدحسن خاله اوغلی، حاج سیداحمد زعفران چی و فتوت ها، امور مسجد را اداره می کردند. در حال حاضر مسجد تحت نظر اداره اوقاف و به وسیله عده ای از هیئت امنای آن اداره می شود.

البته در دوران قاجار و اوایل دوران رضاخان اداره مسجد و مدرسه یکی بود، اما در اواخر دوره رضاخان از هم جدا شد و فعالیت شان مستقل است. این مسجد دو وقف نامه به تاریخ های ۱۲۷۶ ق و ۱۳۲۵ ق دارد. وقف نامه مورخ ۱۲۷۶ ق اشاره دارد به اینکه ۱۳ باب دکان واقع در راسته بازار جدید دارالخلافه تهران را، امیرنظام در زمان خود بنا کرده و گفته بود تا در سهم والده اش مقرر شود. امیر وصیت کرد که درآمدهای دکان های مادرش نیز به صورت مصالحه نامه به شیخ عبدالحسین تهرانی انتقال یابد. شیخ عبدالحسین نیز آنها را به همه شیعیان وقف کرد تا ثواب آن به روح مادر امیرنظام برسد. واعظان، مدرسان و امامان جماعت از جمله واعظان این مسجد می توان به سیدجمال واعظ اصفهانی اشاره کرد که معمولا در ماه های صفر و محرم وعظ می کرد. از آنجا که منزل سیدجمال واعظ نزدیک مسجد بود لذا این مسجد در واقع مرکز عملیات سید و محل اصلی نطق و موعظه او شده بود. از دیگر واعظان این مسجد سیدعلی یزدی بود. برخلاف سیدجمال واعظ، وی با مشروطیت و مشروطه طلبی میانه خوبی نداشت و در سخنرانی هایش از آن بد می گفت. از مدرسان پیشین این مسجد مرحوم حاج میرزا مهدی انگجی و مرحوم شهرستانی بودند. همچنین اسدالله بادامچیان از اعضای هیئت مؤتلفه اسلامی در دوران نهضت امام از مدرسان ادبیات عرب این مدرسه بود.

 

-----------------

منبع:

ایرانم زیباست

حجت الاسلام و المسلمین مصطفی میرلوحی، دبیر علمی کنگره ملی شیخ عبدالحسین تهرانی در شورای علمی کنگره ملی شیخ عبدالحسین تهرانی که در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد، گفت: شیخ عبدالحسین تهرانی از علمای جهادی سطح اول تاریخ اسلام و ایران است که همین موضوع از انگیزه های اصلی برپایی کنگره ملی شیخ عبدالحسین تهرانی جهت شناساندن بهتر شخصیت و منش زندگانی این عالم بزرگوار به نسل جوان بوده است.

وی ادامه داد: شیخ عبدالحسین تهرانی، جایگاه و ویژگی های بارز و منحصر به فردی در میان علما دارد اما در وهله نخست، واقف بودن شیخ عبدالحسین تهرانی از اهمیت بیشتری برخوردار است که باید اهتمام بیشتری نسبت به معرفی این بخش از زندگی ایشان شود.

وی گفت: مبارزه با افکار انحرافی زمان خود، بازسازی عتبات عالیات و وصی بودن امیرکبیر از دیگر خصوصیات بارز شخصیت شیخ عبدالحسین تهرانی بوده است که نقشه راهبردی کنگره بر اساس معرفی و شناساندن تمامی ویژگی های بارز شیخ عبدالحسین تهرانی بنا شده است.